Jakkolwiek
erozja gleb jest procesem naturalnym, jej natężenie jest determinowane
czynnikami antropogenicznymi, które czynią ją jedną z głównych i najbardziej
rozpowszechnionych form degradacji powierzchni ziemi.
W skali globalnej około 1,6 miliarda ha ziemi uprawnej, to jest około
13% ogółu kontynentów podlega degradacji erozyjnej - ponad 1 miliard
ha erozji wodnej, około 550 milionów ha erozji wietrznej.
W skali kontynentu europejskiego około 17% ogólnej powierzchni lądu
jest w różnym stopniu dotknięta erozją (EEA, 2000), z czego 92% erozją
wodną (3).
W Polsce potencjalna erozja wodna występuje na około 29% ogólnego obszaru,
przy czym erozja w stopniu od średniego do bardzo silnego występuje
na ok. 7% powierzchni kraju (tabela poniżej). Średnia wartość rocznych
strat gleby w wyniku erozji wodnej dla obszaru Polski jest szacowana
na poziomie 76t/km2/rok (A. i Cz. Józefaciukowie), przy czym wartości
skrajne wahają się od 2,7t/km2/rok do 280t/km2/rok (Maruszczak) osiągając
lokalnie ekstremalne wartości. Według szacunków ok. 28% powierzchni
kraju zagrożonych jest erozją wietrzną (11% średnia-silna), a na 18%
występuje erozja wąwozowa (7% średnia-b.silna).
Występowanie
erozji w Polsce (Józefaciuk A i Cz., 1999)
Wymienione procesy powodują zmiany fizyko-chemicznych właściwości gleby
najczęściej w kierunku niekorzystnym dla rolnictwa, ubytek substancji
glebowej i przeważnie niekorzystne zmiany typologiczne. Następstwem ich
jest również tworzenie się urozmaiconej, a przez to trudnej rzeˇby terenu
dla upraw polowych oraz deformowanie i zakłócanie stosunków wodnych nie
tylko w glebie ale także w ciekach i zbiornikach wodnych. Erozja gleb
jest również tematem priorytetowym nowej Strategii Ochrony Gleb UE.
Polska dysponuje mapą wskaznika erozji wodnej potencjalnej (zagrożenia
erozją wodną) w skali 1:300 000, pokrywającą obszar całego kraju, wykonaną
przez zespół pod kierunkiem profesora Czesława Józefaciuka i profesor
Anny Józefaciuk. Mapa erozji wodnej potencjalnej została w pózniejszym
okresie zdigitalizowana i włączona do systemu AgroGIS (Zaliwski i in.
2000), jako jeden z elementów informacji o degradacji środowiska w Polsce.
Niniejszy
projekt badawczy obejmuje utworzenie mapy aktualnego stanu zagrożenia
erozją wodną powierzchniową obszaru Polski.W projekcie przewidziano utworzenie
map cyfrowych najważniejszych wskaŸników o charakterze jakoœciowym
oraz przygotowanie bazy danych przestrzennych pod planowane analizy iloœciowe
z wykorzystaniem RUSLE oraz modeli przestrzennych.
|
|
